09-06-2015, 04:17 PM
GNU/Linux Kullanıcıları
Geçen bölümlerde gördüğünüz gibi, Python3’ü GNU/Linux sistemleri üzerine farklı şekillerde kurabiliyoruz. Bu bölümde, her bir kurulum türü için Python3’ün nasıl çalıştırılacağını ayrı ayrı inceleyeceğiz.
Kurulu Python3’ü Kullananlar
Eğer sisteminizde zaten Python3 kurulu ise komut satırında yalnızca şu komutu vererek Python3’ü başlatabilirsiniz:
python
Ancak daha önce de dediğimiz gibi, 04.09.2015 tarihi itibariyle pek çok GNU/Linux dağıtımında öntanımlı olarak Python2 kuruludur. Dolayısıyla
komutunu verdiğinizde çalışan sürüm muhtemelen Python2 olacaktır. Bu yüzden sistemimizde öntanımlı olarak hangi sürümün kurulu olduğuna ve
komutunun hangi sürümü başlattığına çok dikkat etmelisiniz.
Yine daha önce de söylediğimiz gibi, sisteminizde hem Python2 hem de Python3 zaten kurulu durumda olabilir. O yüzden yukarıdaki komutu bir de
şeklinde vermeyi deneyebilirsiniz.
Örneğin Ubuntu GNU/Linux dağıtımının 12.10 sürümünden itibaren
komutu Python2’yi;
komutu ise Python3’ü çalıştırıyor.
Python3’ü Depodan Kuranlar
Dediğimiz gibi, 04.09.2015 tarihi itibariyle GNU/Linux dağıtımlarında öntanımlı Python sürümü ağırlıklı olarak Python2’dir. Dolayısıyla
komutu Python’ın 2.x sürümlerini çalıştırır. Bu durumdan ötürü, herhangi bir çakışmayı önlemek için GNU/Linux dağıtımları Python3 paketini farklı bir şekilde adlandırma yoluna gider. Şu anda piyasada bulunan dağıtımların ezici çoğunluğu Python3 paketini ‘python3’ şeklinde adlandırıyor. O yüzden GNU/Linux kullanıcıları, eğer paket yöneticilerini kullanarak Python kurulumu gerçekleştirmiş iseler, komut satırında şu komutu vererek Python3’ü başlatabilirler:
python3
Bu komutun ardından şuna benzer bir ekranla karşılaşmış olmalısınız:
istihza@netbook:~$ # python3 Python 3.4.3 (default, 04.09.2015, 12:24:55) [GCC 4.4.7 20120313 (Red Hat 4.4.7-3)] on linux Type “help”, “copyright”, “credits” or “license” for more information. >>>
Eğer yukarıdaki ekranı gördüyseniz Python’la programlama yapmaya hazırsınız demektir. Değilse, geriye dönüp işlerin nerede ters gittiğini bulmaya çalışabilirsiniz.
Bu aşamada işlerin nerede ters gitmiş olabileceğine dair birkaç ipucu verelim:
Python3’ü root Olarak Derleyenler
Eğer Python3’ü önceki bölümlerde anlattığımız şekilde kaynaktan root hakları ile derlediyseniz
komutu çalışmayacaktır. Bunun yerine şu komutu kullanmanız gerekecek:
python3.4
Kurduğunuz Python3 sürümünün 3.4 olduğunu varsayıyorum. Eğer farklı bir Python3 sürümü kurduysanız, elbette başlatıcı komut olarak o sürümün adını kullanmanız gerekecektir. Mesela:
veya
. Bu arada
komutunda 34 sayısının rakamları arasında bir adet nokta işareti olduğunu gözden kaçırmıyoruz...
Tıpkı paket deposundan kurulumda olduğu gibi, eğer yukarıdaki komut Python’ı çalıştırmanızı sağlamıyorsa, kurulum esnasında bazı şeyler ters gitmiş olabilir. Örneğin kaynaktan kurulumun herhangi bir aşamasında bir hata almış olabilirsiniz ve bu da Python’ın kurulumunu engellemiş olabilir.
Gördüğünüz gibi, Python’ı kaynaktan derleyenler Python programlama dilini çalıştırabilmek için Python’ın tam sürüm adını belirtiyor. Dilerseniz bu şekilde çalışmaya devam edebilirsiniz. Bunun hiçbir sakıncası yok. Ancak ben size kolaylık açısından, /usr/bin/ dizini altına py3 adında bir sembolik bağ yerleştirmenizi tavsiye ederim. Böylece sadece
komutunu vererek Python3’ü başlatabilirsiniz.
Peki bunu nasıl yapacağız?
Python kaynaktan derlendiğinde çalıştırılabilir dosya /usr/local/bin/ dizini içine Python3.4 (veya kurduğunuz Python3 sürümüne bağlı olarak Python3.0 ya da Python3.1) adıyla kopyalanır. Bu nedenle Python3’ü çalıştırabilmek için
komutunu kullanmamız gerekir. Python3’ü çalıştırabilmek için mesela sadece
gibi bir komut kullanmak istiyorsak yapacağımız tek şey /usr/local/bin/ dizini içindeki python3.4 adlı dosyaya /usr/bin dizini altından, py3 adlı bir sembolik bağ oluşturmak olacaktır. Bunun için
komutunu kullanmamız gerektiğini biliyorsunuz:
ln -s /usr/local/bin/python3.4 /usr/bin/py3
Tabii bu komutu yetkili kullanıcı olarak vermeniz gerektiğini söylememe herhalde gerek yoktur. Bu komutu verdikten sonra artık sadece
komutu ile Python programlama dilini başlatabilirsiniz.
Çok Önemli Bir Uyarı
Bir önceki adımda anlattığımız gibi Python3’ü resmi sitesinden indirip kendiniz derlediniz. Gayet güzel. Ancak bu noktada çok önemli bir konuya dikkatinizi çekmek isterim. En baştan beri söylediğimiz gibi, Python programlama dili GNU/Linux işletim sistemlerinde çok önemli bir yere sahiptir. Öyle ki bu programlama dili, kullandığınız dağıtımın belkemiği durumunda olabilir.
Örneğin Ubuntu GNU/Linux dağıtımında pek çok sistem aracı Python ile yazılmıştır. Bu yüzden, sistemdeki öntanımlı Python sürümünün ne olduğu ve dolayısıyla
komutunun hangi Python sürümünü çalıştırdığı çok önemlidir. Çünkü sisteminizdeki hayati bazı araçlar,
komutunun çalıştırdığı Python sürümüne bel bağlamış durumdadır. Dolayısıyla sizin bu
komutunun çalıştırdığı Python sürümüne dokunmamanız gerekir.
Mesela eğer kullandığınız işletim sisteminde
komutu Python’ın 2.x sürümlerinden birini çalıştırıyorsa sembolik bağlar veya başka araçlar vasıtasıyla
komutunu Python’ın başka bir sürümüne bağlamayın. Bu şekilde bütün sistemi kullanılmaz hale getirirsiniz. Elbette eğer kurulum aşamasında tarif ettiğimiz gibi, Python3’ü
yerine
komutu ile kurmaya özen gösterdiyseniz, sonradan oluşturduğunuz bağ dosyasını silip
komutunu yine sistemdeki öntanımlı sürüme bağlayabilirsiniz. Bu şekilde her şey yine eski haline döner. Ama eğer Python’ı
komutuyla kurmanızdan ötürü sistemdeki öntanımlı Python sürümüne ait dosyaları kaybettiyseniz sizin için yapılacak fazla bir şey yok... Sistemi tekrar eski kararlı haline getirmek için kan, ter ve gözyaşı dökeceksiniz...
Aynı şekilde, kullandığınız dağıtımda
komutunun öntanımlı olarak belirli bir Python sürümünü başlatıp başlatmadığı da önemlidir. Yukarıda
komutu ile ilgili söylediklerimiz
ve buna benzer başka komutlar için de aynen geçerli.
Örneğin, Ubuntu GNU/Linux dağıtımında
komutu sistemde kurulu olan Python 2.x sürümünü;
komutu ise sistemde kurulu olan Python 3.x sürümünü çalıştırdığından, biz kendi kurduğumuz Python sürümleri için, sistemdeki sürümlerle çakışmayacak isimler seçtik. Mesela kendi kurduğumuz Python3 sürümünü çalıştırmak için
gibi bir komut tercih ettik.
İyi bir test olarak, Python programlama dilini kendiniz kaynaktan derlemeden önce şu komutun çıktısını iyice inceleyebilirsiniz:
ls -g {,/usr{,/local}}/bin | grep python
Bu komut iki farklı Python sürümünün kurulu olduğu sistemlerde şuna benzer bir çıktı verir (çıktı kırpılmıştır):
dh_python2
dh_python3
pdb2.7 -> ../lib/python2.7/pdb.py
pdb3.2 -> ../lib/python3.2/pdb.py
py3versions -> ../share/python3/py3versions.py
python -> python2.7
python2 -> python2.7
python2.7
python3 -> python3.2
python3.2 -> python3.2mu
python3.2mu
python3mu -> python3.2mu
pyversions -> ../share/python/pyversions.py
Yatık harflerle gösterdiğimiz kısımlara dikkat edin. Gördüğünüz gibi
ve
komutları bu sistemde Python’ın 2.7 sürümünü çalıştırıyor.
komutu ise Python’ın 3.2 sürümünü... Dolayısıyla yukarıdaki çıktıyı aldığımız bir sistemde kendi kurduğumuz Python sürümlerine ‘python’, ‘python2’ veya ‘python3’ gibi isimler vermekten kaçınmalıyız.
Sözün özü, bir GNU/Linux kullanıcısı olarak sistemdeki öntanımlı hiçbir Python sürümünü silmemeli, öntanımlı sürüme ulaşan komutları değiştirmemelisiniz. Eğer mesela sisteminizde
komutu halihazırda bir Python sürümünü çalıştırıyorsa, siz yeni kurduğunuz Python sürümüne ulaşmak için öntanımlı adla çakışmayacak başka bir komut adı kullanın. Yani örneğin sisteminizde
komutu Python’ın 3.2 sürümünü çalıştırıyorsa, siz yeni kurduğunuz sürümü çalıştırmak için
gibi bir sembolik bağ oluşturun. Bırakın öntanımlı komut (
,
vb.) öntanımlı Python sürümünü çalıştırmaya devam etsin.
Asla unutmayın. Siz bir programcı adayı olarak, program yazacağınız işletim sistemini enine boyuna tanımakla yükümlüsünüz. Dolayısıyla işletim sisteminizi kararsız hale getirecek davranışları bilmeli, bu davranışlardan kaçınmalı, yanlış bir işlem yaptığınızda da nasıl geri döneceğinizi bilmelisiniz. Hele ki bir programı kaynaktan derlemeye karar vermişseniz...
Bu ciddi uyarıyı da yaptığımıza göre gönül rahatlığıyla yolumuza devam edebiliriz.
Python3’ü Ev Dizinine Kuranlar
Eğer Python3’ü kısıtlı kullanıcı hakları ile derleyip ev dizininize kurduysanız yukarıdaki komutlar Python’ı çalıştırmanızı sağlamayacaktır. Python3’ü ev dizinine kurmuş olan kullanıcılar Python3’ü çalıştırabilmek için, öncelikle komut satırı aracılığıyla Python3’ü kurdukları dizine, oradan da o dizin altındaki bin/ klasörüne ulaşacak ve orada şu komutu verecek:
./python3.4
Diyelim ki Python3’ü $HOME/python adlı dizine kurdunuz. Önce şu komutla $HOME/python/bin adlı dizine ulaşıyoruz:
cd $HOME/python/bin
Ardından da şu komutu veriyoruz:
./python3.4
Komutun başındaki ./ işaretinin ne işe yaradığını artık adınız gibi biliyorsunuz...
Elbette ben burada kurduğunuz Python sürümünün 3.4 olduğunu varsaydım. Eğer farklı bir sürüm kurduysanız yukarıdaki komutu ona göre yazmanız gerekiyor.
Eğer isterseniz bu şekilde çalışmaya devam edebilirsiniz. Ancak her defasında Python’ın kurulu olduğu dizin altına gelip orada ./python3.4 komutunu çalıştırmak bir süre sonra eziyete dönüşecektir. İşlerinizi kolaylaştırmak için şu işlemleri takip etmelisiniz:
1. ev dizininizin altında bulunan .profile (veya kullandığınız dağıtıma göre .bash_profile ya da .bashrc) adlı dosyayı açın.
2. Bu dosyanın en sonuna şuna benzer bir satır yerleştirerek Python’ı çalıştırmamızı sağlayan dosyanın bulunduğu dizini YOL’a ekleyin:
4. Kendi sisteminize uygun satırı dosyaya ekledikten sonra dosyayı kaydedip çıkın. Dosyada yaptığımız değişikliğin etkin hale gelebilmesi için şu komutu verin:
5. Daha sonra $HOME/python/bin/python3.4 adlı dosyaya $HOME/python/bin/ dizini altından mesela py3 gibi bir sembolik bağ verin:
Python3’ü başarıyla kurup çalıştırabildiğinizi varsayarak yolumuza devam edelim.
Farklı Sürümleri Birlikte Kullanmak
Daha önce de dediğimiz gibi, şu anda piyasada iki farklı Python serisi bulunuyor: Python2 ve Python3. Çok uzun zamandan beri kullanımda olduğu için, Python2 Python3’e kıyasla daha yaygın. Eğer hem Python2 ile yazılmış programları çalıştırmak, hem de Python3 ile geliştirme yapmak istiyorsanız, sisteminizde hem Python2’yi hem de Python3’ü aynı anda bulundurmayı tercih edebilirsiniz. Peki bunu nasıl yapacaksınız?
En başta da söylediğimiz gibi, hemen hemen bütün GNU/Linux dağıtımlarında Python2 kurulu olarak gelir. Dolayısıyla eğer sisteminize ek olarak Python3’ü de kurduysanız (kaynaktan veya paket deposundan), başka herhangi bir şey yapmanıza gerek yok. Yukarıda anlattığımız yönergeleri takip ettiyseniz, konsolda
komutu verdiğinizde Python2 çalışacak,
(veya
) komutunu verdiğinizde ise Python3 çalışacaktır.
Ama eğer sisteminizde Python2 bile kurulu değilse, ki bu çok çok düşük bir ihtimaldir, Python2’yi paket yöneticiniz yardımıyla sisteminize kurabilirsiniz. Şu anda piyasada olup da paket deposunda Python bulundurmayan GNU/Linux dağıtımı pek azdır.
GNU/Linux’ta Python’ı nasıl çalıştıracağımızı ve farklı Python sürümlerini bir arada nasıl kullanacağımızı öğrendiğimize göre, Windows kullanıcılarının durumuna bakabiliriz.
Windows Kullanıcıları
Windows kullanıcıları Python3’ü iki şekilde başlatabilir:
python
Bu komutu verdiğinizde şuna benzer bir ekranla karşılaşacaksınız:
C:\Users\falanca> python3 Python 3.4.3 (v3.4.3:c0e311e010fc, 04.09.2015, 12:24:55) [MSC v.1600 32 bit (Intel)] on win32 Type “help”, “copyright”, “credits” or “license” for more information. >>>
Eğer bu komut yukarıdakine bir benzer bir ekran yerine bir hata mesajı verdiyse kurulum sırasında bazı adımları eksik veya yanlış yapmış olabilirsiniz. Yukarıdaki komut çalışmıyorsa, muhtemelen kurulum sırasında bahsettiğimiz Add python.exe to path adımını yapmayı unutmuşsunuzdur. Eğer öyleyse, kurulum dosyasını tekrar çalıştırıp, ilgili adımı gerçekleştirmeniz veya Python’ı kendiniz YOL’a eklemeniz gerekiyor.
komutunu başarıyla çalıştırabildiğinizi varsayarak yolumuza devam edelim.
Farklı Sürümleri Birlikte Kullanmak
Daha önce de dediğimiz gibi, şu anda piyasada iki farklı Python serisi bulunuyor: Python2 ve Python3. Çok uzun zamandan beri kullanımda olduğu için, Python2 Python3’e kıyasla daha yaygın. Eğer hem Python2 ile yazılmış programları çalıştırmak, hem de Python3 ile geliştirme yapmak istiyorsanız, sisteminizde hem Python2’yi hem de Python3’ü aynı anda bulundurmayı tercih edebilirsiniz. Peki bunu nasıl yapacaksınız?
Windows’ta bu işlemi yapmak çok kolaydır. python.org/download adresine giderek farklı Python sürümlerini bilgisayarınıza indirebilir ve bunları bilgisayarınıza normal bir şekilde kurabilirsiniz. Bu şekilde sisteminize istediğiniz sayıda farklı Python sürümü kurabilirsiniz. Peki bu farklı sürümlere nasıl ulaşacaksınız?
Windows işletim sistemlerinde hangi Python sürümünü kurarsanız kurun, Python’ı çalıştırmanızı sağlayan dosyanın adı python.exe olacaktır. Eğer sisteminizde birden fazla Python sürümü varsa
komutu YOL’a ekli ilk Python sürümünü çalıştırır. Kurulum sırasında menüden Add python.exe to Path seçeneğini seçerek Python’ı otomatik olarak YOL’a eklediğinizde Python, ‘C:\Python34;’ satırını YOL dizinlerinin en başına yerleştirir. Yani şöyle bir şey yapar:
C:\Python34;C:\WINDOWS\system32;C:\WINDOWS;
Eğer Python 3.3’ü kurmadan önce
komutu sizin sisteminizde farklı bir Python sürümünü başlatıyorsa, kurulumdan sonra o sürüm değil, yeni kurduğunuz bu Python 3.4 sürümü çalışmaya başlayacaktır.
Peki bu durumda bilgisayarımızda kurulu farklı Python sürümlerine nasıl ulaşacağız?
Python, bilgisayarınızdaki farklı Python sürümlerini çalıştırabilmemiz için bize özel bir program sunar. Bu programın adı ‘py’.
Py adlı bu programı çalıştırmak için, daha önce gösterdiğimiz şekilde sistem komut satırına ulaşıyoruz ve orada şu komutu veriyoruz:
py
Bu komutu verdiğinizde (teorik olarak) sisteminize en son kurduğunuz Python sürümü çalışmaya başlayacaktır. Ancak bu her zaman böyle olmayabilir. Ya da aldığınız çıktı beklediğiniz gibi olmayabilir. O yüzden bu komutu verdiğinizde hangi sürümün başladığına dikkat edin.
Eğer sisteminizde birden fazla Python sürümü kurulu ise, bu betik yardımıyla istediğiniz sürümü başlatabilirsiniz. Mesela sisteminizde hem Python’ın 2.x sürümlerinden biri, hem de Python’ın 3.x sürümlerinden biri kurulu ise, şu komut yardımıyla Python 2.x’i başlatabilirsiniz:
py -2
Python 3.x’i başlatmak için ise şu komutu veriyoruz:
py -3
Eğer sisteminizde birden fazla Python2 veya birden fazla Python3 sürümü kurulu ise, ana ve alt sürüm numaralarını belirterek istediğiniz sürüme ulaşabilirsiniz:
py -2.6
py -2.7
py -3.2
py -3.3
Bu arada dikkat ettiyseniz, Python programlarını başlatabilmek için hem
hem de
komutunu kullanma imkanına sahibiz. Eğer sisteminizde tek bir Python sürümü kurulu ise, Python’ı başlatmak için
komutunu kullanmak isteyebilir, farklı sürümlerin bir arada bulunduğu durumlarda ise
ile bu farklı sürümlere tek tek erişmek isteyebilirsiniz.
Böylece Python’la ilgili en temel bilgileri edinmiş olduk. Bu bölümde öğrendiklerimiz sayesinde Python programlama dilini bilgisayarımıza kurabiliyor ve bu programlama dilini başarıyla çalıştırabiliyoruz.
Hangi Komut Hangi Sürümü Çalıştırıyor?
Artık Python programlama dilinin bilgisayarımıza nasıl kurulacağını ve bu programlama dilinin nasıl çalıştırılacağını biliyoruz. Ancak konunun öneminden ötürü, tekrar vurgulayıp, cevabını bilip bilmediğinizden emin olmak istediğimiz bir soru var: Kullandığınız işletim sisteminde acaba hangi komut, hangi Python sürümünü çalıştırıyor?
Bu kitapta anlattığımız farklı yöntemleri takip ederek, Python programlama dilini bilgisayarınıza farklı şekillerde kurmuş olabilirsiniz. Örneğin Python programlama dilini, kullandığınız GNU/Linux dağıtımının paket yöneticisi aracılığıyla kurduysanız, Python’ı başlatmak için
komutunu kullanmanız gerekebilir. Aynı şekilde, eğer Python’ı Windows’a kurduysanız, bu programlama dilini çalıştırmak için
komutunu kullanıyor olabilirsiniz. Bütün bunlardan farklı olarak, eğer Python’ın kaynak kodlarını sitesinden indirip derlediyseniz, Python’ı çalıştırmak için kendi belirlediğiniz bambaşka bir adı da kullanıyor olabilirsiniz. Örneğin belki de Python’ı çalıştırmak için
gibi bir komut kullanıyorsunuzdur...
Python programlama dilini çalıştırmak için hangi komutu kullanıyor olursanız olun, lütfen bir sonraki konuya geçmeden önce kendi kendinize şu soruları sorun:
Sistem Komut Satırı ve Python Komut Satırı
Buraya kadar Python programlama dilini nasıl çalıştıracağımız konusundaki bütün bilgileri edindik. Ancak programlamaya yeni başlayanların çok sık yaptığı bir hata var: Sistem komut satırı ile Python komut satırını birbirine karıştırmak.
Asla unutmayın, kullandığınız işletim sisteminin komut satırı ile Python’ın komut satırı birbirinden farklı iki ortamdır. Yani Windows’ta
, Ubuntu’da ise Ctrl+Alt+T ile ulaştığınız ortam sistem komut satırı iken, bu ortamı açıp
(veya
ya da
) komutu vererek ulaştığınız ortam Python’ın komut satırıdır. Sistem komut satırında sistem komutları (mesela
,
,
,
) verilirken, Python komut satırında, biraz sonra öğrenmeye başlayacağımız Python komutları verilir. Dolayısıyla
(veya
ya da
) komutunu verdikten sonra ulaştığınız ortamda
ve
gibi sistem komutlarını kullanmaya çalışmanız sizi hüsrana uğratacaktır.
kaynak: istihza.com
Geçen bölümlerde gördüğünüz gibi, Python3’ü GNU/Linux sistemleri üzerine farklı şekillerde kurabiliyoruz. Bu bölümde, her bir kurulum türü için Python3’ün nasıl çalıştırılacağını ayrı ayrı inceleyeceğiz.
Kurulu Python3’ü Kullananlar
Eğer sisteminizde zaten Python3 kurulu ise komut satırında yalnızca şu komutu vererek Python3’ü başlatabilirsiniz:
python
Ancak daha önce de dediğimiz gibi, 04.09.2015 tarihi itibariyle pek çok GNU/Linux dağıtımında öntanımlı olarak Python2 kuruludur. Dolayısıyla
Kod:
pythonKod:
pythonYine daha önce de söylediğimiz gibi, sisteminizde hem Python2 hem de Python3 zaten kurulu durumda olabilir. O yüzden yukarıdaki komutu bir de
Kod:
python3Örneğin Ubuntu GNU/Linux dağıtımının 12.10 sürümünden itibaren
Kod:
pythonKod:
python3Python3’ü Depodan Kuranlar
Dediğimiz gibi, 04.09.2015 tarihi itibariyle GNU/Linux dağıtımlarında öntanımlı Python sürümü ağırlıklı olarak Python2’dir. Dolayısıyla
Kod:
pythonpython3
Bu komutun ardından şuna benzer bir ekranla karşılaşmış olmalısınız:
istihza@netbook:~$ # python3 Python 3.4.3 (default, 04.09.2015, 12:24:55) [GCC 4.4.7 20120313 (Red Hat 4.4.7-3)] on linux Type “help”, “copyright”, “credits” or “license” for more information. >>>
Eğer yukarıdaki ekranı gördüyseniz Python’la programlama yapmaya hazırsınız demektir. Değilse, geriye dönüp işlerin nerede ters gittiğini bulmaya çalışabilirsiniz.
Bu aşamada işlerin nerede ters gitmiş olabileceğine dair birkaç ipucu verelim:
Alıntı:Gelelim Python3’ü kaynaktan derlemiş olanların durumuna...
- Python3 kurulurken paket yöneticinizin herhangi bir hata vermediğinden, programın sisteminize başarıyla kurulduğundan emin olun. Bunun için Python3’ün kurulu paketler listesinde görünüp görünmediğini denetleyebilirsiniz.
python3- komutunu doğru verdiğinize emin olun. Python programlama diline özellikle yeni başlayanların en sık yaptığı hatalardan biri python kelimesini yanlış yazmaktır. Python yerine yanlışlıkla pyhton, pyton veya phyton yazmış olabilirsiniz. Ayrıca
python3- komutunun tamamen küçük harflerden oluştuğuna dikkat edin. Python ve python bilgisayar açısından aynı şeyler değildir.
- Kullandığınız dağıtımın Python3 paketini adlandırma politikası yukarıda anlattığımızdan farklı olabilir. Yani sizin kullandığınız dağıtım, belki de Python3 paketini farklı bir şekilde adlandırmıştır. Eğer durum böyleyse, dağıtımınızın yardım kaynaklarını (wiki, forum, irc, yardım belgeleri, kullanıcı listeleri, vb.) kullanarak ya da istihza.com/forum adresinde sorarak Python3’ün nasıl çalıştırılacağını öğrenmeyi deneyebilirsiniz.
Python3’ü root Olarak Derleyenler
Eğer Python3’ü önceki bölümlerde anlattığımız şekilde kaynaktan root hakları ile derlediyseniz
Kod:
python3python3.4
Kurduğunuz Python3 sürümünün 3.4 olduğunu varsayıyorum. Eğer farklı bir Python3 sürümü kurduysanız, elbette başlatıcı komut olarak o sürümün adını kullanmanız gerekecektir. Mesela:
Kod:
python3.0Kod:
python3.1Kod:
python3.4Tıpkı paket deposundan kurulumda olduğu gibi, eğer yukarıdaki komut Python’ı çalıştırmanızı sağlamıyorsa, kurulum esnasında bazı şeyler ters gitmiş olabilir. Örneğin kaynaktan kurulumun herhangi bir aşamasında bir hata almış olabilirsiniz ve bu da Python’ın kurulumunu engellemiş olabilir.
Gördüğünüz gibi, Python’ı kaynaktan derleyenler Python programlama dilini çalıştırabilmek için Python’ın tam sürüm adını belirtiyor. Dilerseniz bu şekilde çalışmaya devam edebilirsiniz. Bunun hiçbir sakıncası yok. Ancak ben size kolaylık açısından, /usr/bin/ dizini altına py3 adında bir sembolik bağ yerleştirmenizi tavsiye ederim. Böylece sadece
Kod:
py3Peki bunu nasıl yapacağız?
Python kaynaktan derlendiğinde çalıştırılabilir dosya /usr/local/bin/ dizini içine Python3.4 (veya kurduğunuz Python3 sürümüne bağlı olarak Python3.0 ya da Python3.1) adıyla kopyalanır. Bu nedenle Python3’ü çalıştırabilmek için
Kod:
python3.4Kod:
py3Kod:
lnln -s /usr/local/bin/python3.4 /usr/bin/py3
Tabii bu komutu yetkili kullanıcı olarak vermeniz gerektiğini söylememe herhalde gerek yoktur. Bu komutu verdikten sonra artık sadece
Kod:
py3Çok Önemli Bir Uyarı
Bir önceki adımda anlattığımız gibi Python3’ü resmi sitesinden indirip kendiniz derlediniz. Gayet güzel. Ancak bu noktada çok önemli bir konuya dikkatinizi çekmek isterim. En baştan beri söylediğimiz gibi, Python programlama dili GNU/Linux işletim sistemlerinde çok önemli bir yere sahiptir. Öyle ki bu programlama dili, kullandığınız dağıtımın belkemiği durumunda olabilir.
Örneğin Ubuntu GNU/Linux dağıtımında pek çok sistem aracı Python ile yazılmıştır. Bu yüzden, sistemdeki öntanımlı Python sürümünün ne olduğu ve dolayısıyla
Kod:
pythonKod:
pythonKod:
pythonMesela eğer kullandığınız işletim sisteminde
Kod:
pythonKod:
pythonKod:
make installKod:
make altinstallKod:
pythonKod:
make installAynı şekilde, kullandığınız dağıtımda
Kod:
python3Kod:
pythonKod:
python3Örneğin, Ubuntu GNU/Linux dağıtımında
Kod:
pythonKod:
python3Kod:
py3İyi bir test olarak, Python programlama dilini kendiniz kaynaktan derlemeden önce şu komutun çıktısını iyice inceleyebilirsiniz:
ls -g {,/usr{,/local}}/bin | grep python
Bu komut iki farklı Python sürümünün kurulu olduğu sistemlerde şuna benzer bir çıktı verir (çıktı kırpılmıştır):
dh_python2
dh_python3
pdb2.7 -> ../lib/python2.7/pdb.py
pdb3.2 -> ../lib/python3.2/pdb.py
py3versions -> ../share/python3/py3versions.py
python -> python2.7
python2 -> python2.7
python2.7
python3 -> python3.2
python3.2 -> python3.2mu
python3.2mu
python3mu -> python3.2mu
pyversions -> ../share/python/pyversions.py
Yatık harflerle gösterdiğimiz kısımlara dikkat edin. Gördüğünüz gibi
Kod:
pythonKod:
python2Kod:
python3Sözün özü, bir GNU/Linux kullanıcısı olarak sistemdeki öntanımlı hiçbir Python sürümünü silmemeli, öntanımlı sürüme ulaşan komutları değiştirmemelisiniz. Eğer mesela sisteminizde
Kod:
python3Kod:
python3Kod:
py3Kod:
pythonKod:
python3Asla unutmayın. Siz bir programcı adayı olarak, program yazacağınız işletim sistemini enine boyuna tanımakla yükümlüsünüz. Dolayısıyla işletim sisteminizi kararsız hale getirecek davranışları bilmeli, bu davranışlardan kaçınmalı, yanlış bir işlem yaptığınızda da nasıl geri döneceğinizi bilmelisiniz. Hele ki bir programı kaynaktan derlemeye karar vermişseniz...
Bu ciddi uyarıyı da yaptığımıza göre gönül rahatlığıyla yolumuza devam edebiliriz.
Python3’ü Ev Dizinine Kuranlar
Eğer Python3’ü kısıtlı kullanıcı hakları ile derleyip ev dizininize kurduysanız yukarıdaki komutlar Python’ı çalıştırmanızı sağlamayacaktır. Python3’ü ev dizinine kurmuş olan kullanıcılar Python3’ü çalıştırabilmek için, öncelikle komut satırı aracılığıyla Python3’ü kurdukları dizine, oradan da o dizin altındaki bin/ klasörüne ulaşacak ve orada şu komutu verecek:
./python3.4
Diyelim ki Python3’ü $HOME/python adlı dizine kurdunuz. Önce şu komutla $HOME/python/bin adlı dizine ulaşıyoruz:
cd $HOME/python/bin
Ardından da şu komutu veriyoruz:
./python3.4
Komutun başındaki ./ işaretinin ne işe yaradığını artık adınız gibi biliyorsunuz...
Elbette ben burada kurduğunuz Python sürümünün 3.4 olduğunu varsaydım. Eğer farklı bir sürüm kurduysanız yukarıdaki komutu ona göre yazmanız gerekiyor.
Eğer isterseniz bu şekilde çalışmaya devam edebilirsiniz. Ancak her defasında Python’ın kurulu olduğu dizin altına gelip orada ./python3.4 komutunu çalıştırmak bir süre sonra eziyete dönüşecektir. İşlerinizi kolaylaştırmak için şu işlemleri takip etmelisiniz:
1. ev dizininizin altında bulunan .profile (veya kullandığınız dağıtıma göre .bash_profile ya da .bashrc) adlı dosyayı açın.
2. Bu dosyanın en sonuna şuna benzer bir satır yerleştirerek Python’ı çalıştırmamızı sağlayan dosyanın bulunduğu dizini YOL’a ekleyin:
Alıntı:export PATH=$PATH:$HOME/python/bin/3. $HOME/python/bin/ satırı Python3’ün çalıştırılabilir dosyasının hangi dizin altında olduğunu gösteriyor. Ben burada Python3’ün çalıştırılabilir dosyasının $HOME/python/bin dizini içinde olduğunu varsaydım. O yüzden de $HOME/python/bin/ gibi bir satır yazdım. Ama eğer Python3’ün çalıştırılabilir dosyası sizde farklı bir dizindeyse bu satırı ona göre yazmalısınız.
4. Kendi sisteminize uygun satırı dosyaya ekledikten sonra dosyayı kaydedip çıkın. Dosyada yaptığımız değişikliğin etkin hale gelebilmesi için şu komutu verin:
Alıntı:source .profileElbette eğer sizin sisteminizdeki dosyanın adı .bash_profile veya .bashrc ise yukarıdaki komutu ona göre değiştirmelisiniz.
5. Daha sonra $HOME/python/bin/python3.4 adlı dosyaya $HOME/python/bin/ dizini altından mesela py3 gibi bir sembolik bağ verin:
Alıntı:ln -s $HOME/python/bin/python3.4 $HOME/python/bin/py36. Artık hangi konumda bulunursanız bulunun, şu komutu vererek Python3’ü başlatabilirsiniz:
Alıntı:py3Burada da eğer yukarıdaki komut Python3’ü çalıştırmanızı sağlamıyorsa, bazı şeyleri eksik veya yanlış yapmış olabilirsiniz. Yardım almak için istihza.com/forum adresine uğrayabilirsiniz.
Python3’ü başarıyla kurup çalıştırabildiğinizi varsayarak yolumuza devam edelim.
Farklı Sürümleri Birlikte Kullanmak
Daha önce de dediğimiz gibi, şu anda piyasada iki farklı Python serisi bulunuyor: Python2 ve Python3. Çok uzun zamandan beri kullanımda olduğu için, Python2 Python3’e kıyasla daha yaygın. Eğer hem Python2 ile yazılmış programları çalıştırmak, hem de Python3 ile geliştirme yapmak istiyorsanız, sisteminizde hem Python2’yi hem de Python3’ü aynı anda bulundurmayı tercih edebilirsiniz. Peki bunu nasıl yapacaksınız?
En başta da söylediğimiz gibi, hemen hemen bütün GNU/Linux dağıtımlarında Python2 kurulu olarak gelir. Dolayısıyla eğer sisteminize ek olarak Python3’ü de kurduysanız (kaynaktan veya paket deposundan), başka herhangi bir şey yapmanıza gerek yok. Yukarıda anlattığımız yönergeleri takip ettiyseniz, konsolda
Kod:
pythonKod:
python3Kod:
py3Ama eğer sisteminizde Python2 bile kurulu değilse, ki bu çok çok düşük bir ihtimaldir, Python2’yi paket yöneticiniz yardımıyla sisteminize kurabilirsiniz. Şu anda piyasada olup da paket deposunda Python bulundurmayan GNU/Linux dağıtımı pek azdır.
GNU/Linux’ta Python’ı nasıl çalıştıracağımızı ve farklı Python sürümlerini bir arada nasıl kullanacağımızı öğrendiğimize göre, Windows kullanıcılarının durumuna bakabiliriz.
Windows Kullanıcıları
Windows kullanıcıları Python3’ü iki şekilde başlatabilir:
Alıntı:Eğer birinci yolu tercih ederseniz, Python’ın size sunduğu komut satırına doğrudan ulaşmış olursunuz. Ancak Python komut satırına bu şekilde ulaştığınızda bazı kısıtlamalarla karşı karşıya kalırsınız. Doğrudan Python’ın komut satırına ulaşmak yerine önce MS-DOS komut satırına ulaşıp, oradan Python komut satırına ulaşmak özellikle ileride yapacağınız çalışmalar açısından çok daha mantıklı olacaktır. O yüzden komut satırına bu şekilde ulaşmak yerine ikinci seçeneği tercih etmenizi tavsiye ederim. Bunun için önceki bölümlerde gösterdiğimiz şekilde komut satırına ulaşın ve orada şu komutu çalıştırın:
- Başlat > Tüm Programlar > Python3.4> Python (Command Line) yolunu takip ederek.
- Komut satırında
python- komutunu vererek.
python
Bu komutu verdiğinizde şuna benzer bir ekranla karşılaşacaksınız:
C:\Users\falanca> python3 Python 3.4.3 (v3.4.3:c0e311e010fc, 04.09.2015, 12:24:55) [MSC v.1600 32 bit (Intel)] on win32 Type “help”, “copyright”, “credits” or “license” for more information. >>>
Eğer bu komut yukarıdakine bir benzer bir ekran yerine bir hata mesajı verdiyse kurulum sırasında bazı adımları eksik veya yanlış yapmış olabilirsiniz. Yukarıdaki komut çalışmıyorsa, muhtemelen kurulum sırasında bahsettiğimiz Add python.exe to path adımını yapmayı unutmuşsunuzdur. Eğer öyleyse, kurulum dosyasını tekrar çalıştırıp, ilgili adımı gerçekleştirmeniz veya Python’ı kendiniz YOL’a eklemeniz gerekiyor.
Kod:
pythonFarklı Sürümleri Birlikte Kullanmak
Daha önce de dediğimiz gibi, şu anda piyasada iki farklı Python serisi bulunuyor: Python2 ve Python3. Çok uzun zamandan beri kullanımda olduğu için, Python2 Python3’e kıyasla daha yaygın. Eğer hem Python2 ile yazılmış programları çalıştırmak, hem de Python3 ile geliştirme yapmak istiyorsanız, sisteminizde hem Python2’yi hem de Python3’ü aynı anda bulundurmayı tercih edebilirsiniz. Peki bunu nasıl yapacaksınız?
Windows’ta bu işlemi yapmak çok kolaydır. python.org/download adresine giderek farklı Python sürümlerini bilgisayarınıza indirebilir ve bunları bilgisayarınıza normal bir şekilde kurabilirsiniz. Bu şekilde sisteminize istediğiniz sayıda farklı Python sürümü kurabilirsiniz. Peki bu farklı sürümlere nasıl ulaşacaksınız?
Windows işletim sistemlerinde hangi Python sürümünü kurarsanız kurun, Python’ı çalıştırmanızı sağlayan dosyanın adı python.exe olacaktır. Eğer sisteminizde birden fazla Python sürümü varsa
Kod:
pythonC:\Python34;C:\WINDOWS\system32;C:\WINDOWS;
Eğer Python 3.3’ü kurmadan önce
Kod:
pythonPeki bu durumda bilgisayarımızda kurulu farklı Python sürümlerine nasıl ulaşacağız?
Python, bilgisayarınızdaki farklı Python sürümlerini çalıştırabilmemiz için bize özel bir program sunar. Bu programın adı ‘py’.
Py adlı bu programı çalıştırmak için, daha önce gösterdiğimiz şekilde sistem komut satırına ulaşıyoruz ve orada şu komutu veriyoruz:
py
Bu komutu verdiğinizde (teorik olarak) sisteminize en son kurduğunuz Python sürümü çalışmaya başlayacaktır. Ancak bu her zaman böyle olmayabilir. Ya da aldığınız çıktı beklediğiniz gibi olmayabilir. O yüzden bu komutu verdiğinizde hangi sürümün başladığına dikkat edin.
Eğer sisteminizde birden fazla Python sürümü kurulu ise, bu betik yardımıyla istediğiniz sürümü başlatabilirsiniz. Mesela sisteminizde hem Python’ın 2.x sürümlerinden biri, hem de Python’ın 3.x sürümlerinden biri kurulu ise, şu komut yardımıyla Python 2.x’i başlatabilirsiniz:
py -2
Python 3.x’i başlatmak için ise şu komutu veriyoruz:
py -3
Eğer sisteminizde birden fazla Python2 veya birden fazla Python3 sürümü kurulu ise, ana ve alt sürüm numaralarını belirterek istediğiniz sürüme ulaşabilirsiniz:
py -2.6
py -2.7
py -3.2
py -3.3
Bu arada dikkat ettiyseniz, Python programlarını başlatabilmek için hem
Kod:
pythonKod:
pyKod:
pythonKod:
pyBöylece Python’la ilgili en temel bilgileri edinmiş olduk. Bu bölümde öğrendiklerimiz sayesinde Python programlama dilini bilgisayarımıza kurabiliyor ve bu programlama dilini başarıyla çalıştırabiliyoruz.
Hangi Komut Hangi Sürümü Çalıştırıyor?
Artık Python programlama dilinin bilgisayarımıza nasıl kurulacağını ve bu programlama dilinin nasıl çalıştırılacağını biliyoruz. Ancak konunun öneminden ötürü, tekrar vurgulayıp, cevabını bilip bilmediğinizden emin olmak istediğimiz bir soru var: Kullandığınız işletim sisteminde acaba hangi komut, hangi Python sürümünü çalıştırıyor?
Bu kitapta anlattığımız farklı yöntemleri takip ederek, Python programlama dilini bilgisayarınıza farklı şekillerde kurmuş olabilirsiniz. Örneğin Python programlama dilini, kullandığınız GNU/Linux dağıtımının paket yöneticisi aracılığıyla kurduysanız, Python’ı başlatmak için
Kod:
python3Kod:
pythonKod:
py3Python programlama dilini çalıştırmak için hangi komutu kullanıyor olursanız olun, lütfen bir sonraki konuya geçmeden önce kendi kendinize şu soruları sorun:
- Kullandığım işletim sisteminde Python programı halihazırda kurulu mu?
- Kullandığım işletim sisteminde toplam kaç farklı Python sürümü var?
python - komutu bu Python sürümlerinden hangisini çalıştırıyor?
python3 - komutu çalışıyor mu?
- Eğer çalışıyorsa, bu komut Python sürümlerinden hangisini çalıştırıyor?
- Kaynaktan derlediğim Python sürümünü çalıştırmak için hangi komutu kullanıyorum?
- Kullandığınız işletim sisteminde Python’ın 2.x sürümlerini
python - komutuyla çalıştırıyorsunuz.
- Kullandığınız işletim sisteminde Python’ın 3.x sürümlerini
python3 - komutuyla çalıştırıyorsunuz.
Sistem Komut Satırı ve Python Komut Satırı
Buraya kadar Python programlama dilini nasıl çalıştıracağımız konusundaki bütün bilgileri edindik. Ancak programlamaya yeni başlayanların çok sık yaptığı bir hata var: Sistem komut satırı ile Python komut satırını birbirine karıştırmak.
Asla unutmayın, kullandığınız işletim sisteminin komut satırı ile Python’ın komut satırı birbirinden farklı iki ortamdır. Yani Windows’ta
Kod:
cmdKod:
python3Kod:
pythonKod:
py3Kod:
cdKod:
lsKod:
dirKod:
pwdKod:
python3Kod:
pythonKod:
py3Kod:
cd DesktopKod:
lskaynak: istihza.com